Anticonceptie, religie en cultuur: een duidelijk verband?

Een gemeenschappelijk punt: de geboortespreiding

De zwangerschappen spreiden, is een begrip dat in alle gemeenschappen doorgaans wordt aanvaard. Dit impliceert een vorm van anticonceptie, ongeacht of die natuurlijk of kunstmatig (chemisch of mechanisch) is.

De zogenaamde natuurlijke methoden zijn: onthouding, coïtus interruptus en de berekeningsmethode. Tot de zogenaamde kunstmatige anticonceptie behoren de hormonale

Anticonceptie in de drie monotheïstische religies

Het christendom

De verschillende christelijke kerken zijn al bijna 2.000 jaar gekant tegen anticonceptie. In de 20^e eeuw is in bepaalde takken van het christendom de houding langzaam beginnen veranderen. De protestantse leer bijvoorbeeld hecht enorm veel belang aan het individuele bewustzijn: een koppel is zelf verantwoordelijk voor zijn vruchtbaarheid en mag dus anticonceptie gebruiken.

De katholieke Kerk beschouwt elke vorm van kunstmatige anticonceptie binnen het huwelijk als immoreel, maar ze laat geboortespreiding toe via ‘natuurlijke’ methoden. Ze laat het gebruik van de pil ook toe om medische redenen.

De verschillende kerken aanvaarden niet dat voorbehoedsmiddelen worden gebruikt met de bedoeling om geen kinderen te krijgen.

De islam

De islamitische leer verbiedt seks buiten het huwelijk, maar de meeste religieuze autoriteiten, met uitzondering van de meest conservatieve, aanvaarden het gebruik van anticonceptie voor gehuwde koppels. Ze mogen evenwel geen anticonceptie gebruiken om kinderloos te blijven.

Het jodendom

De stromingen van het jodendom hebben een verschillende mening over voorbehoedsmiddelen, hoewel de Talmoed het gebruik van anticonceptie uitdrukkelijk toelaat in bepaalde omstandigheden. Een van de principes die de kwestie beïnvloedt, is dat de man “zijn zaad niet mag verspillen”. De pil krijgt dus de voorkeur op barrièremethoden (in het bijzonder het condoom).

Andere culturele factoren

Niet alleen religies kunnen iemands houding ten opzichte van anticonceptie beïnvloeden, ook andere culturele factoren spelen een rol.

Het nationale anticonceptiebeleid

De overheidsbeslissingen van het land waar men woont of waar men geboren is, kunnen de mening van de mensen over voorbehoedsmiddelen voor een deel bepalen.

De pillen die bijvoorbeeld werden gebruikt tijdens het sovjetregime hadden een slechte reputatie door hun ernstige bijwerkingen. De vrouwen uit die landen zouden dus om die reden andere methoden kunnen overwegen als ze niet over objectieve informatie beschikken.

De culturele voorstellingen van het vrouwenlichaam

Sommige culturen kennen de menstruatie een specifieke plaats toe. Als de menstruatie bijvoorbeeld wordt beschouwd als zuiverend voor het lichaam, zullen de vrouwen uit die culturen misschien geen anticonceptie willen gebruiken die de menstruatie doet wegblijven. Andere vrouwen zullen misschien een methode verkiezen die zo weinig mogelijk onregelmatige bloedingen geeft zodat deze niet optreden tijdens het vrijen. De relatie tot het lichaam tot slot wordt ook gedeeltelijk bepaald door de cultuur: voor de vaginale ring of het pessarium bijvoorbeeld is een goede kennis van de eigen anatomie vereist. Daarom zijn ze misschien niet geschikt voor alle vrouwen.

De sociaaleconomische ongelijkheid: een niet te ontkennen factor

De informatie over anticonceptie verschilt veel, afhankelijk van de opvoeding die men heeft gekregen in het gezin, op school en in de media. Ook het sociaaleconomisch profiel speelt hier een rol: laaggeschoolde mensen of mensen uit kansarme milieus beschikken over minder middelen om een antwoord te vinden op hun vragen over anticonceptie. Tot slot kan de prijs van sommige voorbehoedsmiddelen afradend werken voor sommige mensen.

En het individu in dat alles?

We zijn niet enkel een product van een bepaalde cultuur. Het individuele traject is even belangrijk in de keuzes die we kunnen maken op het vlak van anticonceptie.

De zorgverleners (gynaecologen, huisartsen, centra voor gezinsplanning) zijn er om iedereen te helpen beslissen wat goed voor hen is, zonder oordeel of vooroordeel. Aarzel dus niet om ze te raadplegen!