Baarmoederfibroom: oorzaken, symptomen en behandelingen

Verschillende soorten fibromen

Fibromen zijn goedaardige (niet-cancereuze) tumoren die zich ontwikkelen in de baarmoederwand. Hun aantal en hun ligging kunnen verschillen van vrouw tot vrouw, net als hun grootte (van een paar millimeter tot verschillende centimeters).

Er bestaan 3 types fibromen:

intramurale fibromen (het meest voorkomende type) bevinden zich in het myometrium (de binnenste laag van de baarmoederwand),
subsereuze fibromen groeien aan de buitenkant van de baarmoeder,
submuceuze of endocavitaire fibromen zijn zeldzamer en groeien onder het endometrium (baarmoederslijmvlies); ze kunnen in dat geval een bepaald gedeelte van de baarmoederholte in beslag nemen.

Baarmoederfibroom: welke oorzaken?

Baarmoederfibroom is een frequente aandoening die vooral vrouwen treft vanaf 30 jaar. Naar schatting 30 tot 50% van alle vrouwen boven de 30 worden erdoor getroffen¹, en dit percentage neemt toe met de leeftijd. De oorzaak is nog altijd onduidelijk, maar het staat wel vast dat verschillende risicofactoren hun groei bevorderen:

antecedenten bij eerstegraadsverwanten (moeder, zus);
etnische afkomst: fibromen komen vaker voor bij Afro-Amerikaanse vrouwen. Hun fibromen zijn vaak groter en talrijker, en verschijnen op jongere leeftijd;
hormonale schommelingen: geslachtshormonen (oestrogenen en progesteron) spelen een rol bij de groei van fibromen. Die ontstaan dus niet vóór de puberteit en stoppen vaak met groeien vanaf de menopauze. Zwangerschap is een uitlokkende factor voor het ontstaan en/of de groei van fibromen;
overgewicht en zwaarlijvigheid (obesitas);
nullipariteit (nog nooit een kind gebaard hebben);
maandstonden krijgen onder de 12 jaar;
alcoholverbuik

De gevolgen van baarmoederfibroom

De grootte, de plaats en het aantal fibromen hebben een invloed op het verschijnen en de intensiteit van de symptomen. Meer dan 50% van alle fibromen ontwikkelt zich symptoomvrij². Bij de meest voorkomende symptomen stellen we abnormaal lange en overvloedige maandstonden vast (menorragie) en/of bloedingen tussen de maandstonden door (metrorragie). Ook (soms hevige) pijn en een gevoel van druk of zwaarte in de onderbuik zijn karakteristiek voor fibromen. Ze kunnen vruchtbaarheidsstoornissen veroorzaken, en in geval van zwangerschap een abnormale ligging van de placenta en risico op miskraam of op vroeggeboorte.

Daarnaast kunnen er ook andere symptomen optreden (frequente urineerdrang, constipatie, pijnlijke seksuele betrekkingen …). Vrouwen met een fibroom lopen niet meer risico op baarmoederkanker, en fibromen ontaarden nooit in kanker.

Welke behandelingen?

Asymptomatische fibromen hoeven meestal niet te worden behandeld. Voor de andere fibromen bestaan er verschillende mogelijkheden, afhankelijk van de grootte, de ligging en het aantal fibromen, maar ook van de leeftijd van de patiënte:

Geneesmiddelenbehandelingen

Verschillende geneesmiddelen doen de fibromen slinken en verminderen vaak ook de bijgaande symptomen. Deze behandelingen zijn aangewezen vóór een operatie, om de ingreep vlotter te laten verlopen. Bij patiëntes met overvloedig bloedverlies wordt vaak een intra-uterien dispositief (IUD of spiraaltje) geplaatst dat progesteron afgeeft. Dat vermindert de menstruatievloed en de duur van de menstruatie, en zorgt er zelfs voor dat de dosis van sommige geneesmiddelen mag worden verlaagd.

Chirurgie

Het is mogelijk om één of meer fibromen chirurgisch te verwijderen en tegelijk de baarmoeder te sparen en dus de mogelijkheid van toekomstige zwangerschappen te behouden. Deze operatie wordt myomectomie genoemd. De gekozen techniek (laparotomie, laparoscopie, hysteroscopie …) hangt af van het type fibroom, de grootte en het aantal. Een myomectomie neemt echter niet het risico weg dat er weer fibromen kunnen groeien. De enige oplossing om een recidief te vermijden, is een hysterectomie (wegnemen van de baarmoeder), maar die wordt alleen toegepast bij vrouwen die geen kinderwens meer hebben of bij wie myomectomie niet mogelijk is.

Embolisatie van de baarmoederslagaders

Het is mogelijk om de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar het fibroom te blokkeren, door de bloedvaten in kwestie dicht te stoppen. De arts injecteert daarbij via een katheter microballetjes die zich in de bloedvaten nestelen.