De eierstokcysten

Wat zijn de symptomen?

De meeste eierstokcysten geven geen klachten. Heel vaak wordt de cyste, indien klein van omvang, per toeval ontdekt tijdens een gynaecologisch consult. Wordt de cyste omvangrijker, dan kan ze ongemak veroorzaken gaande tot pijn in de onderbuik en druk op de blaas of de ingewanden.

Bij de meeste vrouwen uit een cyste zich echter door bloedingen tussen de menstruaties of menstruatiestoornissen, zoals abnormaal overvloedige, pijnlijke of onregelmatige menstruaties.

Een cyste kan de eierstok evenwel om zijn as doen draaien (= torsie) zodat de bloedtoevoer wordt afgesneden en de eierstok dreigt af te sterven. Dat veroorzaakt plots zeer hevige pijn met misselijkheid en braken. Een dringende operatie is dan nodig om de eierstok te redden.

Bepaalde cysten met een bloederige inhoud kunnen openbarsten en ook hevige pijn veroorzaken met bloeduitstorting in de bekkenruimte. Wanneer deze bloeduitstorting groot is en de patiënte pijn heeft, is een heelkundige ingreep nodig.

Alleen door zijn aanwezigheid kan een cyste de normale rijping van de eicellen verstoren en zo vruchtbaarheidsproblemen veroorzaken waardoor een koppel langer kan moeten wachten op een zwangerschap.

Hoe ontstaan eierstokcysten?

Er bestaan verschillende soorten eierstokcysten:

Follikelcyste

Maandelijks komt een eitje in het ovarium tot rijping. Daartoe wordt een blaasje/holte gevormd gevuld met vocht waarin de eicel groeit en rijpt. Dat noemen we een follikel. De eisprong (± op de 14de dag van de cyclus) heeft plaats wanneer de follikel ongeveer 2 cm groot is en openbarst: het rijpe eitje valt in de eileider om een zaadcel te ontmoeten. De follikel wordt dan geel lichaam en zal verdwijnen als er geen bevruchting is. Als de follikel niet openbarst, blijft de holte bestaan en wordt een follikelcyste die 3 tot 5 cm kan bereiken. Meestal is dit het gevolg van een overdreven activiteit van de eierstok gedurende de menstruele cyclus. Men heeft nooit een band kunnen leggen tussen follikelcystes en kanker. Daarom zegt men dat ze “goedaardig” zijn. Ze kunnen spontaan verdwijnen, maar soms is een medicatie nodig.

Na de menopauze zijn er geen eisprongen meer en is het risico op ontstaan van een follikelcyste klein.

bijdschrift : 1. Ovaria/ 2. Ovocyt / 3. Eileider / 4. Geel lichaam / 5. Eierstokcysten

Cystadenomen

Een ander soort cyste ontstaat niet in maar aan de buitenkant van de eierstok en blijft ermee verbonden met een steeltje. Deze cysten, cystadenomen genoemd, kunnen heel groot worden en verdwijnen niet spontaan.

Dermoïdcyste

Een dermoïdcyste is een cyste die ontstaat uit onrijpe cellen in de eierstok. Deze cellen kunnen zich vermenigvuldigen en uitgroeien tot andere soorten weefsels, zoals haar, huid, tanden, botten, en een kyste vormen. Ze kunnen heel groot en zwaar worden, en door hun omvang de eierstok om zijn as doen draaien. Soms ontstaan ze in beide eierstokken, vaker bij jonge vrouwen (± 30 jaar) die daardoor niet zwanger geraken. Het goede nieuws is dat ze niet kwaadaardig zijn, maar een heelkundige verwijdering wordt vaak aanbevolen.

Chocoladecysten

In geval van endometriose kan het weefsel dat de binnenwand van de baarmoeder bekleedt (het endometrium) zich op de eierstok vestigen waar het elke maand zal bloeden onder invloed van de hormonale veranderingen. Deze endometriose kan leiden tot de vorming van cysten gevuld met oud bloed, “chocoladecysten” genoemd.

Welke onderzoeken?

Met een vaginaal toucher tijdens het gynaecologische onderzoek kan de aanwezigheid van grote cysten worden opgespoord. Wanneer de gynaecoloog een massa voelt, zal hij een inwendige echografie via de vagina voorstellen.

Toont de echografie geen tekens van kwaadaardigheid (dus geen woekeringen in de cyste, dunne wand, alleen vloeibare inhoud) bij een vrouw die niet in menopauze is, kan hij of een controle voorstellen na de menstruatie ,of de patiënte een anticonceptiepil of een progestativum voorschrijven om de eierstokken op rust te zetten. Een controle na een of twee maanden is vereist.

Heeft de gynaecoloog integendeel twijfel over de goedaardigheid van de cyste (woekeringen of tussenschotten in de cyste, dikke wand), dan schrijft hij een bloedanalyse voor met bepaling van CA-125 (een tumormerker van de eierstok) en beeldvorming met magnetische resonantie (MRI) van het bekken. Bij postmenopauzale vrouwen met een cyste groter dan 3 cm zijn een CA-125-bepaling en een MRI van het bekken van meet af aan aangewezen.

Welke soort operatie?

Vandaag gebeuren de meeste ingrepen via een kijkoperatie. Na de menopauze worden beide eierstokken meestal weggenomen om recidief in de andere eierstok te vermijden.
Bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd wordt geprobeerd om alleen de cyste te verwijderen. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk van de eierstokken intact te laten om zo de kansen op een toekomstige zwangerschap te vrijwaren.

Als uit microscopisch onderzoek blijkt dat de cyste kwaadaardig is, wordt in een tweede tijd een buikoperatie uitgevoerd waarbij de lymfeklieren en het buikvlies in de omgeving worden weggenomen.