De schildklier: het orgaan dat ons organisme regelt

Bijdschrift: 1.Schildklier / 2.Luchtpijp

Wat is de schildklier precies?

De schildklier (thyroïd) is een kleine klier die hormonen produceert, vooral dan T4 (tetraiodothyronine of thyroxine) en T3 (trijodothyronine). Al onze lichaamsorganen bevatten schildklierhormoonreceptoren. Deze hormonen beïnvloeden heel wat parameters van ons metabolisme: temperatuurregeling, hartslag, spijsverteringsstelsel, gewicht, stemming, slaap, enz.

De schildklierhormonen helpen het organisme om zich aan te passen aan de omgevingsveranderingen. Vrouwen zijn gevoeliger voor ontregelingen van de schildklierfunctie, in het bijzonder in bepaalde sleutelperiodes, zoals de adolescentie, de zwangerschap, na de bevalling en in de menopauze.

Hoe werkt de schildklier precies?

De schildklier produceert vooral hormonen uit het jodium dat ze uit de voeding haalt (vis, algen, schaaldieren, eigeel, zuivelproducten, soja, sperziebonen, enz.). De productie van schildklierhormonen wordt geregeld door TSH (thyreostimuline), een hormoon dat aangemaakt wordt door een klier in de hersenen, de zogenaamde hypofyse:

• het TSH-gehalte stijgt als het organisme niet voldoende schildklierhormonen bevat, opdat de schildklier er meer zou produceren;
• omgekeerd daalt het TSH-gehalte wanneer de schildklier er te veel produceert.

Meting van de TSH-concentratie in het bloed is dus een goede manier om bepaalde schildklierfunctiestoornissen op te sporen. In zeer zeldzame gevallen, wanneer de TSH- én de schildklierhormoonconcentratie allebei laag of hoog zijn, is het mogelijk dat het probleem zich niet situeert in de schildklier, maar in de hypofyse.

Hyperthyreoïdie: te veel schildklierhormonen

De schildklier kan opzwellen (we spreken dan van ‘struma’ of ‘goiter’), en er kunnen zich knobbels op enten (nodulaire goiter). Deze knobbels zijn in 95% van de gevallen goedaardig en hebben niet noodzakelijk een invloed op de werking van de schildklier. Maar als een bepaalde knobbel toxisch is, kan hij de hormoonproductie doen stijgen.

Wanneer de schildklier te veel hormonen aanmaakt, slaat het organisme op hol. De lichaamstemperatuur en de hartslag stijgen, en verder is er sprake van gewichtstoename, nervositeit, beven, uitpuilende ogen, enz. Deze overactiviteit kan ook het gevolg zijn van de ziekte van Basedow, waarbij antilichamen de schildklierwerking stimuleren.

Hypothyreoïdie

Wanneer de schildklier integendeel niet voldoende hormonen produceert, vertraagt de werking van het lichaam, als een auto met benzinetekort. Gevolgen: droge huid, trage hartslag, bleke huidskleur, kouwelijkheid, constipatie, vermoeidheid, krampen, geheugenstoornissen, gewichtstoename, enz.

Hypothyreoïdie komt vaker voor dan hyperthyreoïdie en treedt vooral op bij vrouwen boven de 50 jaar. Een van de frequentste oorzaken van een onvoldoende werking van de schildklier is de ziekte van Hashimoto, een auto-immuunziekte waarbij het lichaam antilichamen produceert tegen de schildklier, die uiteindelijk niet langer voldoende hormonen aanmaakt.

Andere schildklieraandoeningen

In zeldzame gevallen kunnen schildklierknobbels kwaadaardig (cancereus) zijn. Om dat na te gaan, is een cytopunctie nodig. Daarbij worden er met een fijne naald enkele cellen afgenomen uit de knobbel, waarna er onderzocht wordt of ze goed- of kwaadaardig zijn. Daarnaast bestaan er ook andere aandoeningen, zoals subacute thyreoïditis, een schildklierontsteking, of thyreoïditis bij zwangere vrouwen, een stoornis die kan optreden na de bevalling en die gepaard gaat met overactiviteit van de schildklier, gevolgd door een vertraagde werking.