Eileiderafwijkingen: een mogelijke oorzaak van onvruchtbaarheid

De rol van de eileiders

De eileiders bevinden zich aan weerszijden van de baarmoeder en verbinden de eierstokken met de baarmoeder. Hun functie bestaat erin de gameten te transporteren, d.w.z. de mannelijke en vrouwelijke geslachtscellen (respectievelijk spermatozoïden of zaadcellen en ovocyten of eicellen). Bij de ovulatie (eisprong) ‘vangt’ een van beide eileiders de ovocyt die bevrucht wordt door een zaadcel, en zich vervolgens omvormt tot eicel en nadien tot embryo. Dit embryo nestelt zich vervolgens in de baarmoeder en brengt een zwangerschap teweeg.

Obstructie van de eileiders

Wanneer de eileiders verstopt raken, wordt de beweeglijkheid van de eicel en de zaadcellen afgeremd of zelfs geblokkeerd. Ofwel vindt de bevruchting niet plaats en gaat de eicel verloren in de buikholte, ofwel heeft de bevruchting wel plaats, maar raakt de bevruchte eicel niet tot in de baarmoeder. Gevolg: het embryo nestelt zich in de eileiders en veroorzaakt een buitenbaarmoederlijke zwangerschap.

Dilatatie (uitzetting) van de eileiders

Wordt veroorzaakt door een infectie van de eileider, door ophoping van soms etterend vocht. Dat kan een eileiderobstructie tot gevolg hebben, waarbij er vocht doorsijpelt tot in de wanden. De eileider vult zich met dat vocht en zet daardoor uit.

Functionele aantasting van de eileiders

Elke eileider bevat trilhaartjes, die de gameten helpen transporteren. Soms werken die haartjes niet zoals het moet en raakt de eicel niet op zijn bestemming.

Congenitale (aangeboren) afwijkingen

De eileiders kunnen uitgezet of abnormaal lang zijn vanaf de geboorte. In dat geval vervullen ze niet langer hun fysiologische rol. Die gevallen zijn echter zeer zeldzaam.

Diverse oorzaken

De belangrijkste oorzaak van een eileiderafwijking is een seksueel overdraagbare infectie (SOA), zoals chlamydia. Als chlamydia niet snel behandeld wordt, tast deze SOA de structuur van de eileider en de werking ervan aan. Een SOA kan leiden tot salpingitis, een ontsteking van een van de eileiders.

In zeldzamer gevallen kunnen de eileiders ontstoken raken door een gecompliceerde appendicitis.

Ook endometriose kan een afwijking veroorzaken. Het endometriale weefsel bevindt zich immers ter hoogte van de eileiders, waardoor de zaadcellen niet langer de eicel bereiken.

Tot slot kunnen de eileiders ook aangetast worden door medische behandelingen, zoals een operatie aan de eierstokken of de baarmoeder, die de integriteit van de eileider aantast.

Welke symptomen?

De tekenen van een eileiderafwijking zijn moeilijk te herkennen, aangezien er geen duidelijke symptomen zijn. De enige indicatie blijft het uitblijven van een zwangerschap. In sommige gevallen kan er sprake zijn van pijn in buik en bekkenbodem of leukorroe (witachtige en onaangenaam geurende vaginale afscheiding), waardoor u een arts raadpleegt. Hoe dan ook, als u een seksueel overdraagbare aandoening vermoedt, maak dan snel een afspraak met uw gynaecoloog. Deze ziekten verlopen soms zonder symptomen, maar kunnen als ze niet snel behandeld worden zware gevolgen hebben.

Welke behandelingen?

De behandelingen hangen in de eerste plaats af van de oorzaak van de afwijking. Als die het gevolg is van een seksueel overdraagbare infectie zal de gynaecoloog in de eerste plaats de infectie behandelen vóór ze tot blijvende onvruchtbaarheid leidt.

Er zijn ook bepaalde operaties mogelijk om de eileider te herstellen. Opgelet: ze herstellen wel niet de functionaliteit van de eileider, en de onvruchtbaarheid kan dus mogelijk aanhouden. Het gaat om de volgende ingrepen.

Tubale canulatie

Een katheter (of canule) wordt ingebracht via de baarmoeder om de eileider vrij te maken, maar alleen als de afwijking dicht bij de baarmoeder gelegen is.

Tubale plastiek

Bij een minieme dilatatie of een obstructie van de eileideropening kan er een nieuwe opening gemaakt worden, met drainage van het vocht.

Salpingectomie

Bij deze ingreep neemt men één of beide verstopte en/of zieke eileiders weg. In dat geval wordt er een in-vitrofertilisatie (IVF) overwogen als er sprake is van een zwangerschapswens.