Focus op de vervroegde menopauze

Wat is een vervroegde menopauze?

Er is sprake van een vervroegde menopauze wanneer een vrouw jonger dan 40 jaar minimaal 4 maanden niet meer ongesteld is en zij een hormonale balans heeft die kenmerkend is voor de menopauze.

Vrouwen die vroegtijdig in de overgang belanden, ovuleren niet meer. Het oestrogeengehalte daalt, waardoor de waarden van het FSH (follikelstimulerend hormoon) en LH (luteïniserend hormoon) abnormaal hoog zijn voor die leeftijd.

De vervroegde overgang wordt ofwel veroorzaakt door een functiestoornis van de eierstokken, ofwel doordat er te weinig Graafse follikels zijn om de hormonale en voortplantingsfunctie van de eierstokken te garanderen. Daarom wordt dit ook wel prematuur ovarieel falen genoemd (POF). Specialisten geven de voorkeur aan deze term, omdat deze de realiteit van het probleem beter weergeeft.

Meer informatie vindt u in het artikel “De hormonen in de menstruatiecyclus”.

Vervroegde menopauze:
de oorzaken zijn niet altijd bekend

De vervroegde menopauze kan intreden na een medische behandeling (bepaalde chemotherapieën, bestraling in het bekkengebied) of na een ziekte (chromosoomafwijkingen zoals het syndroom van Turner, bepaalde auto-immuunziekten, hypothyreoïdie, de ziekte van Crohn, enz.). Eerder zelden komt de vervroegde overgang voor na een infectie met bepaalde virussen of bacteriën (malaria, tuberculose, enz.).

Ook sommige chirurgische ingrepen kunnen een vervroegde menopauze tot gevolg hebben. In het geval van een ovariëctomie (wegnemen van de eierstokken) treedt de menopauze onmiddellijk in met het einde van de menstruatie. Als enkel de baarmoeder wordt weggenomen (hysterectomie), blijven de eierstokken de hormonen van de menstruatiecyclus produceren, maar menstruatie is niet mogelijk.

Het komt ook voor dat de overgang van nature vervroegd begint. Dan is het moeilijk om de precieze oorzaak te achterhalen, wat voor veel verwarring en ontreddering kan zorgen bij de patiëntes.

Lichamelijke en psychische gevolgen van de vervroegde menopauze

De vervroegde menopauze kan zware psychologische gevolgen hebben: een gebrek aan zelfwaardering, bang om sneller oud te worden en bang om minder aantrekkelijk te worden gevonden door de partner, de emotionele schok wanneer men verneemt dat men nu onvruchtbaar is, enz.

Op lichamelijk vlak zijn vrouwen die vroegtijdig in de overgang terechtkomen meer vatbaar voor hart- en vaatziekten en osteoporose doordat zij het beschermende effect van de oestrogenen “sneller” verliezen.

Behandeling van de vervroegde menopauze

De voornaamste behandeling bestaat uit de inname van synthetische hormonen ter vervanging van de hormonen die de eierstokken niet meer produceren, minstens tot aan de gemiddelde leeftijd van de menopauze. Dit is een hormonale substitutietherapie (HST), die aan elke patiënte moet worden aangepast. Deze behandeling is echter niet geschikt wanneer er een voorgeschiedenis is van hormoonafhankelijke kanker (borst- of baarmoederhalskanker) of van veneuze of arteriële trombose. Door de hormonale substitutietherapie (HST) kunnen de ongemakken die worden veroorzaakt door het tekort aan hormonen worden vermeden en wordt het seksleven beter. Als de vrouw geen kinderen wil, blijft anticonceptie nodig. De vrouw kan immers nog steeds zwanger worden in die periode, hoewel die kans heel klein is.

Meer informatie vindt u in het artikel “Zwanger na de menopauze: kan dat?”

Daarnaast wordt preventief een voeding rijk aan calcium en vitamine D voorgeschreven (eventueel met supplementen) en wordt een gezonde levensstijl aangeraden: lichaamsbeweging, stoppen met roken, een beperkte alcoholconsumptie, minder zout en minder slechte vetten.