Kanker: welke impact op de seksualiteit?

Als de kanker tussen hen beiden komt te staan...

De diagnose van kanker en de behandeling ervan hebben ingrijpende gevolgen op de patiënten en hun omgeving, met name op seksueel vlak. Kanker kan bij de patiënt leiden tot functionele problemen, maar kan ook een impact hebben op de manier waarop de patiënt haar seksualiteit beleeft, op haar lichaamsbeeld en op haar zelfvertrouwen. De lichamelijke en/of psychische problemen hangen nauw samen met het individu zelf, de aard van de ziekte en het type van behandeling.

Kanker: de lichamelijke gevolgen

De behandeling van kanker kan eerst en vooral een grote weerslag hebben op het lichaam van de patiënt en kan leiden tot functionele gevolgen.

Sommige behandelingen (bijvoorbeeld hormoontherapie, chemotherapie of radiotherapie) kunnen de hormoonhuishouding in het lichaam verstoren. Zo belanden sommige vrouwen vroegtijdig in de menopauze en hebben ze last van een reeks symptomen die gerelateerd zijn aan de menopauze en die de seksuele betrekkingen kunnen hinderen: opvliegers, overmatig zweten, vaginale droogte, ... Bij patiënten die al in de menopauze zitten, worden deze symptomen vaak nog versterkt. Door de verstoorde hormoonhuishouding kunnen vrouwen ook pijn ervaren tijdens de seksuele betrekkingen, hetgeen kan leiden tot een vermindering of zelfs stopzetting van de seksuele activiteit.
Een verminderd libido is eveneens een vaak voorkomende bijwerking van sommige behandelingen. Sommige patiënten geven ook aan dat het orgasme minder intens aanvoelt.
Ten slotte kunnen bepaalde gynaecologische chirurgische ingrepen, die anatomische wijzigingen tot gevolg hebben, een rechtstreekse invloed hebben op de seksuele betrekkingen. Een baarmoederverwijdering (hysterectomie) kan bijvoorbeeld zenuwbeschadiging veroorzaken of de diepte van de vagina wat verminderen.

Een kankerbehandeling werkt niet alleen in op de ziekte, maar creëert ook bijwerkingen zoals vermoeidheid of misselijkheid en daar heeft het seksleven vaak onder te lijden.

Psychische gevolgen van kanker

De diagnose en de behandeling van kanker zetten het leven van een patiënt volledig op z'n kop en dat kan een impact hebben op de seksualiteit. De daaruit voortvloeiende psychologische schok en talrijke bezorgdheden kunnen immers de intimiteit van het koppel schaden. Vaak leiden vermoeidheid en een verminderde moraal ook tot minder interesse in seks. Het kan bijvoorbeeld voorvallen dat de patiënt minder knuffelt met haar partner uit vrees dat hij daardoor zin krijgt in seks, terwijl zij er niet klaar voor is. Andersom kan het zijn dat de partner de andere zo veel mogelijk wil ondersteunen en dat hij daarom terughoudend is om zijn zin in seks op te dringen. Hij schuift zijn eigen nood naar de achtergrond, terwijl er bij de vrouw net wel nood kan zijn aan intimiteit en seksualiteit.

Hoe weer een gezond seksleven opbouwen?

Tijdens en na de behandeling is communicatie tussen beide partners heel belangrijk. De partner moet weten dat het lichaam van de vrouw kan veranderen en dat de seksuele verlangens kunnen verminderen. Dikwijls moet de vrouw haar eigen lichaam weer leren kennen, nieuwe erogene zones vinden en andere manieren tot seksuele stimulatie ontdekken. Om als koppel een goed evenwicht te bewaren, is het belangrijk om angsten, moeilijkheden en onzekerheden te delen met elkaar.

Ook is het noodzakelijk om de seksualiteit te durven bespreken met het medisch team. Er bestaan talrijke oplossingen voor de lichamelijke gevolgen van de behandelingen (vaginale droogte, pijn, ...), waardoor er weer een gezond seksleven kan worden opgebouwd. De patiënt kan bovendien hulp vragen aan een psycholoog en/of seksuoloog om over deze beproeving heen te komen.