Secundaire amenorroe: als de menstruatie stopt

Wat is secundaire amenorroe?

In tegenstelling tot primaire amenorroe, waarbij de menstruatie uitblijft na de leeftijd van 16 jaar, gaat het bij secundaire amenorroe om het stilvallen van de menstruele cyclus bij een vrouw die voordien een normale cyclus had. Secundaire amenorroe komt voor bij 2 tot 5 % van alle vrouwen.

Regelmatige maandstonden wijzen op de goede werking van het ovulatieproces en de voortplantingsorganen. Het stilvallen van de maandstonden langer dan drie maanden is hoe dan ook abnormaal, tenzij het gaat om zwangerschap, borstvoeding of menopauze.

De oorzaken van secundaire amenorroe

Secundaire amenorroe wordt meestal veroorzaakt door een zogenaamde ‘verworven’, d.w.z. niet-genetische aandoening. Er kunnen heel wat oorzaken in het spel zijn:

Uteriene oorzaken (baarmoeder)

ueen littekenvernauwing van de baarmoederhals, verklevingen in de baarmoederholte, gynaecologisch-verloskundige antecedenten (baarmoederoperatie, curettage, VZO…).

Ovariële oorzaken (eierstokken)

): ovariële insufficiëntie (of vroegtijdige menopauze), d.w.z. onder de 40 jaar. Deze aandoening gaat gepaard met opvliegers, een verhoogd FSH- en LH-gehalte in het bloed, en een verlaagde oestradiolspiegel.

Hypofysaire oorzaken

een aantasting van de hypofyse kan amenorroe veroorzaken. Dat is met name het geval bij een adenoom (goedaardig gezwel) van de hypofyse. Daarbij wordt er te veel prolactine geproduceerd, een hormoon dat een rol speelt bij de lactatie. Gevolg van die overproductie: abnormale melkproductie door de borstklieren, een verstoorde cyclus of zelfs het stilvallen van de menstruatie.

Medicamenteuze oorzaken

geneesmiddelen zoals sommige neuroleptica (antidopaminerge geneesmiddelen, die een stijging van de prolactine veroorzaken), macroprogestatieve contraceptiva en orale corticoïden, en verder ook agressieve kankerbehandelingen (chemotherapie, radiotherapie) kunnen tot amenorroe leiden.

Endocriene oorzaken

polycystische eierstokken, hyperthyreoïdie, diabetes.

Andere oorzaken

gebruik van een hormoonspiraaltje, aanzienlijk vetmassaverlies bij topsporters, voedingstekorten, extreem gewichtsverlies (anorexia), overgewicht, een psychologische shock, stress of een depressie, stoppen met de pil.

Secundaire amenorroe: welke diagnose?

Bij het diagnosticeren van amenorroe moet in de eerste plaats een zwangerschap worden uitgesloten. Vervolgens zal de diagnose gebaseerd worden op het ondervragen van de patiënte:

hoe is de amenorroe ontstaan, hoelang houdt ze al aan, wat zijn de kenmerken ervan,
gebruik van sommige geneesmiddelen,
aanwezigheid van eventuele symptomen (opvliegers, bekkenbodempijn, tekenen van hyperandrogenisme …),
gynaecologisch-obstetrische antecedenten,
verandering van levensstijl (gewichtstoename of -afname, psychologische shock of problemen …).

Er kan ook gevraagd worden naar de eetgewoonten, in combinatie met aanvullende onderzoeken. Is er een vermoeden van vroegtijdige menopauze, dan worden er bijvoorbeeld een test met progestativa en een hormoonbepaling uitgevoerd, en ook een bekkenbodemechografie, om een eventuele endometriumatrofie en een lage eierstokreserve op te sporen, typische tekenen van de menopauze.

Niet één, maar verschillende behandelingen

Secundaire amenorroe is meestal omkeerbaar. Er bestaat niet één zaligmakende methode, want de behandeling van secundaire amenorroe hangt af van de oorzaak. Zo zal een te hoge prolactineconcentratie behandeld worden met dopamineagonisten (die de werking van dopamine imiteren en op die manier de prolactineproductie afremmen) of met een chirurgische ingreep, als er sprake is van een goedaardige hypofysetumor. Ook littekenstenose en baarmoederverklevingen moeten operatief behandeld worden.

Secundaire amenorroe voorkomen

In de regel kan een gezonde levensstijl sommige oorzaken van secundaire amenorroe voorkomen:

Een gezonde en evenwichtige voeding, om voedingstekorten te vermijden.
Het behoud van een gezond gewicht, d.w.z. met een Body Mass Index (BMI) tussen 18 en 25. De BMI wordt berekend door het gewicht in kg te delen door de lengte in meters in het kwadraat. Bijvoorbeeld: iemand die 1,65 m lang is en 60 kg weegt, heeft een BMI van 60 / (1,65)²= 22.
Een goede stressbeheersing.
Regelmatig, maar matig en begeleid sporten.