Spataders begrijpen en behandelen

Uitgezette aders

Een spatader is een oppervlakkige ader die permanent uitgezet is. Spataders hebben gewoonlijk het uitzicht van een blauwe, verwijde en kronkelende lijn, die meer of minder opvalt. Ze verschijnen meestal op de onderbenen, maar in zeldzame gevallen ziet men ze ook opduiken bij de vulva, de anus, de endeldarm of het scrotum.

De oorzaak is degeneratie van de aders

Een verandering van bepaalde elementen in het aderstelsel of andere factoren, zoals minder tonus in de beenspieren, kunnen de verschijning van spataders in de hand werken.

• Een slechtere werking van de kleppen in de aders (die laten het bloed alleen in de richting van het hart stromen en niet in omgekeerde zin), waardoor de bloedsomloop achteruitgaat, het bloed zich opstapelt en zelfs terugvloeit naar de onderbenen.
• Een geleidelijk verlies aan spankracht en tonus in de vaatwanden, waardoor het bloed minder goed terugvloeit naar het hart.
• Een verlies aan spierspanning: de samentrekkingen van de spieren die veroorzaakt worden door de beenbewegingen stimuleren de veneuze terugstroom. Minder tonische spieren en de afwezigheid van beweging dragen bij tot de vorming van spataders.

Wat zijn de symptomen?

Naast het vaak weinig aantrekkelijke uitzicht kunnen spataders aanleiding geven tot de volgende symptomen:

• tintelingen, gevoelloosheid,
• een zwaar gevoel of soms pijn in de benen,
• zwelling (oedeem) in het onderste deel van het getroffen been,
• (vaak nachtelijke) krampen.

Evolutie en mogelijke verwikkelingen

Gaandeweg hebben spataders de neiging om te vergroten en talrijker te worden. Als men ze niet behandelt, ziet men vaak dat de symptomen erger worden. De slechte bloedsomloop kan bovendien aanleiding geven tot complicaties:

• verkleuring van de huid (bruine of okergele kleur),
• (zogenaamd ‘varikeus’) eczeem,
• wonden in de huid die kunnen uitgroeien tot zweren,
• een bloedprop in de spatader (flebitis): die kan plaatselijk pijn veroorzaken in de aangetaste ader. Uitzonderlijk kan die flebitis zich verspreiden naar de diepere aders en als dat stolsel zich verplaatst in de bloedsomloop kan dat leiden tot longembolie.

Basisbehandeling: preventie

Spataders genezen niet vanzelf. De gekozen behandeling hangt af van de ernst van de spataders, maar omvat in de eerste plaats maatregelen in verband met de levensstijl die de symptomen verbeteren en die voorkomen dat de spataders toenemen en verergeren.

• Doe aan sport: sommige sporten, zoals fietsen, zwemmen, dansen of turnen, bevorderen de veneuze terugstroom, terwijl andere, zoals tennis, squash, basketbal, paardrijden, judo en skiën, afgeraden worden of toch met mate moeten worden beoefend.
• Zorg voor een gezond gewicht.
• Leg ‘s nachts uw benen hoger.
• Vermijd warmtebronnen: blootstelling aan zonnestralen, sauna, hamam, ontharing met warme was …
• Vermijd te nauwsluitende kleding.
• Verander regelmatig van positie (blijf niet te lang rechtstaan).
• Beweeg regelmatig uw voeten en enkels als u rechtop staat of neerzit (richt uw tenen naar boven en naar beneden).
• Vermijd om langdurig uw benen te kruisen.
• Masseer uw benen van de enkels naar de dijen.

Andere behandelingen

• Elastische ondersteuning of compressie: steunkousen/steunsokken/steunpanty’s genezen spataders niet, maar verminderen wel de uitzending van de aders en duwen het bloed van beneden naar boven. Ze voorkomen tevens nieuwe spataders, evenals complicaties zoals zweren.
• Bloeddoorstromingsbevorderende geneesmiddelen kunnen de symptomen van spataderen verbeteren, maar ze genezen ze niet.
• Methodes om de aders te doen verdwijnen:
  • sclerotherapie: er wordt een product ingespoten dat de bloedvatwand irriteert, zodat de spatader uiteindelijk verdwijnt. Deze methode is voorbehouden voor licht uitgezette aders;
  • met radiofrequente ablatie of laser kan men, door de warmte, verkrijgen dat de aangetaste ader afgesloten wordt;
  • de chirurgische verwijdering van spataders, waarbij verschillende technieken gebruikt worden.