Waarvoor dient hormonale substitutietherapie (HST)

In de menopauze daalt het aantal vrouwelijke hormonen in het bloed heel sterk. Dat kan leiden tot een reeks onaangename symptomen.

Onmiddellijk: opvliegers, nachtelijk zweten, veranderingen van de lichaamsbouw en de huid, een onbehaaglijk gevoel, spier- en gewrichtspijn, slaapproblemen, een lager libido.
Wat later: vulvovaginale atrofie.
Nog veel later: problemen door osteoporose, problemen met hart- en bloedvaten, beroertes en zelfs dementie.

Sommige vrouwen ervaren weinig of geen ongemakken. Maar bij andere vrouwen is die periode een hel. Hormonale substitutietherapie (HST), een behandeling van de overgangsklachten, kan de levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren.

Waaruit bestaat hormonale substitutietherapie ?

Er worden natuurlijke of synthetische hormonen toegediend ter vervanging van de hormonen die het lichaam zelf niet meer produceert. Deze behandeling kan bestaan uit enkel oestrogenen, een progestativum of een combinatie van beide. Het laatste geval is van toepassing als de vrouw haar baarmoeder nog heeft, om zo het risico op baarmoederslijmvlieskanker niet te vergroten.

De keuze van de hormonale substitutietherapie, de dosering en de posologie verschillen van geval tot geval. De behandeling kan gebeuren in de vorm van een pleister die op de huid wordt gekleefd, een gel, orale of vaginale tabletten of een ring. De behandeling kan al dan niet doorlopend zijn (elke dag van de maand).

Soms zijn enkele maanden nodig om de geschikte hormoonsubstitutietherapie te vinden. De arts schrijft in het begin immers gewoonlijk een redelijk lage dosis voor, die hij kan verhogen als de patiënte geen verbetering merkt.

Voor wie is hormonale substitutietherapie bestemd ?

Een hormonale substitutietherapie (HST) is bestemd voor vrouwen die al in de menopauze zitten en die daardoor functionele stoornissen ervaren die hun levenskwaliteit veranderen.

De behandeling kan geschikt zijn in geval van een kunstmatige menopauze, na het wegnemen van de eierstokken of bij bepaalde kankerbehandelingen.

Vrouwen die last hebben van een vervroegde overgang kunnen de behandeling ook gebruiken, evenals sommige vrouwen die een hoger risico hebben op osteoporose en/of een breuk.

Momenteel wordt aangeraden om de HST tot 5 jaar te beperken. Als de ongemakken terugkomen na stopzetting van de behandeling, dan kan de hormonale substitutietherapie worden voortgezet als de voordelen voor de patiënte opwegen tegen de nadelen.

HST moet worden voorgeschreven in een minimale doeltreffende dosis, voor een zo kort mogelijke periode en met inachtneming van de voorzorgsmaatregelen en contra-indicaties. Wanneer een vrouw deze behandeling krijgt, moet die regelmatig en zeker minstens een keer per jaar worden herbekeken.

Tijdens deze jaarlijkse raadpleging wordt een lichamelijk onderzoek uitgevoerd en worden alle elementen overlopen die een invloed kunnen hebben op de preventie of vermindering van chronische ziekten (levensstijl, lichaamsbeweging, eetgewoonten, alcoholconsumptie of roken).

De voordelen van HST

HST biedt voordelen op korte en lange termijn. Het meest directe voordeel is dat de symptomen van de overgang (opvliegers, nachtelijk zweten, vaginale droogte, enz.) verminderen of zelfs verdwijnen.

HST beschermt ook tegen osteoporose dankzij de oestrogenen die de botdichtheid in stand houden.
Als met HST wordt begonnen vanaf het begin van de menopauze, vermindert ook het risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen in de overgang.

HST heeft nog andere voordelen: voor het urogenitaal gebied, onder andere voor de vagina, maar ook voor het kraakbeen, de huid, de gewrichten en de tussenwervelschijven.

Studies hebben aangetoond dat sommige HST ook het risico op darmkanker zouden verminderen en dat ze, net als bij darmkanker, het risico op de ziekte van Alzheimer zouden verminderen in een vroegtijdig stadium.

Risico's en bijwerkingen van HST

Hormonale substitutietherapie kan ongewenste effecten hebben. Enkele voorbeelden:

Pijnlijke borsten, lichte gewichtstoename, metrorragie, hoofdpijn, misselijkheid. Die ongemakken verdwijnen over het algemeen na een aanpassing van de behandeling.
Borstkanker: het risico om deze ziekte te krijgen, stijgt lichtjes bij sommige hormonale substitutietherapieën. Deze verhoging is werkelijk miniem in vergelijking met de risico’s die te maken hebben met de levensstijl, zoals zwaarlijvigheid en alcoholverbruik.
De oestrogenen die enkel worden gebruikt bij patiënten die hun baarmoeder nog hebben, gaan de endometriumcellen stimuleren en zijn verantwoordelijk voor hyperplasie die tot kanker kan evolueren.
Verhoging van het risico op een trombo-embolie en vooral een veneuze trombo-embolie: flebitis, longembolie. Bij transdermaal gebruik wordt dit risico echter niet groter.

Meer informatie vindt u in het artikel “Is hormonale substitutietherapie gevaarlijk?”