Wat gebeurt er in mijn lichaam tijdens de menopauze?

De menopauze: een overgang in drie fasen

Tijdens de menopauze stoppen de menstruatiecycli. Het hormonale mechanisme dat die cycli regelde, is op een natuurlijke manier uitgeput. Het meest opmerkelijke effect is dat de menstruatie langzaam verdwijnt. Aangezien dit proces gewoonlijk meerdere jaren duurt, zegt men dat een vrouw in de overgang is als ze een jaar geen menstruatie heeft gehad.

Ze heeft dan al twee fasen doorlopen:

• een fase met een onregelmatige menstruatiecyclus: de premenopauze,
• een overgangsfase tussen het einde van de onregelmatige menstruaties en het jaar nadat de menstruatie is gestopt: de perimenopauze.

Daarna volgt de postmenopauze: de fase waarin het lichaam zich aanpast aan het nieuwe hormonale evenwicht. Op dat ogenblik verminderen de tekenen en de symptomen van de menopauze over het algemeen.

Meer informatie vindt u in het artikel “Hoe weet ik of ik in de menopauze zit?”

Hormonen en de menopauze: een verstoord evenwicht

De hormonen van de menstruatiecyclus zorgen voor een tweerichtingscommunicatie tussen de hersenen (meer bepaald de hypothalamus en de endocriene klier genaamd hypofyse) en de eierstokken. Hierdoor worden de verschillende fasen van de menstruatiecyclus in werking gezet.

Meer informatie vindt u in het artikel “De rol van de hormonen in de menstruatiecyclus”.

Als de premenopauze echter nadert, wordt het hormonaal evenwicht veel gevoeliger. De eierstokken hebben hun voorraad eicellen uitgeput. De gele lichamen zijn van een minder goede kwaliteit en scheiden minder progesteron af, wat kan leiden tot een onregelmatige cyclus en menorragie. Daarna kan het oestrogeengehalte beginnen schommelen. Eerst is het heel hoog (hyperoestrogenie), wat zorgt voor onaangename effecten zoals buikpijn, gespannen borsten en stemmingswisselingen. De menstruatie kan heviger en frequenter worden, waarbij ook metrorragie optreedt.

Tijdens de perimenopauze zakt het oestrogeengehalte dan weer (men spreekt van een oestrogeentekort of climacterium) Dit kan bijvoorbeeld opvliegers veroorzaken, maar ook vaginale droogte, vermoeidheid, incontinentie, urineweginfecties en weinig zin in seks. Deze ongemakken verdwijnen over het algemeen tijdens de postmenopauze. Ook het lichaam verandert (veroudering van de huid, verandering van de borsten, het haar, het figuur, enz.).

Het einde van de ovariële functies tijdens de menopauze

Tijdens de menopauze valt de hormonale en voortplantingsfunctie van de eierstokken volledig stil.

Elke vrouw beschikt al bij haar geboorte over een voorraad ovariële follikels (eiblaasjes). Deze follikels (a) ontwikkelen zich elke maand met honderden onder invloed van het follikelstimulerend hormoon (FSH).

Slechts een van die follikels wordt rijp en stoot een eicel uit die kan worden bevrucht (b).

Deze follikels scheiden de oestrogenen af die het baarmoederslijmvlies dikker maken (c).

Tijdens de premenopauze worden de eierstokken minder gevoelig voor de werking van het follikelstimulerend hormoon (FSH). De cycli worden korter en de eisprong wordt onregelmatig.

Het aantal nog beschikbare follikels bereikt tot slot een minimumdrempel die het verloop van de cyclus blokkeert. Het zijn er te weinig en ze produceren niet genoeg oestrogenen meer. Er is dus geen eisprong meer, de follikel verandert niet meer in een geel lichaam en bijgevolg wordt er geen progesteron meer aangemaakt. Aangezien het baarmoederslijmvlies zich niet meer voorbereidt om een bevruchte eicel te ontvangen, is er geen weefsel meer dat het lichaam moet verlaten via de menstruatie.

Meer informatie vindt u in het artikel “Uw menopauze goed doorkomen".