Wat is het polycysteus-ovariumsyndroom?

Wat verstaat men onder het polycysteus-ovariumsyndroom?

Het polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) omvat een reeks verschijnselen die veroorzaakt worden door een verstoord hormonaal evenwicht. Het is vrij frequent, want tussen 5 à 10% van de vrouwen wordt erdoor getroffen. Een van de kenmerken is een ongebruikelijke toename in de productie van androgenen (mannelijke hormonen) in de eierstokken. Dit syndroom wijzigt de groei van eifollikels en verstoort de productie van eicellen. De eierstokken zelf kunnen dan weer groter worden.

Welke symptomen?

Vaak stelt een gynaecoloog, een endocrinoloog of de huisarts de diagnose van dit syndroom. Om de diagnose te bevestigen, moeten minstens twee van de volgende drie criteria samen aanwezig zijn:

• Hyperandrogenisme:
  • Klinisch: acne, hirsutisme;
  • Biologisch: aanwezigheid van te veel mannelijke hormonen, meer bepaald testosteron en androsteendion (diagnose door bloedonderzoek).
• Dysovulatie of anovulatie: onregelmatige, vrij lange cycli of de totale afwezigheid van ovulatie.
• Multifolliculaire ovaria bij echografie: de licht vergrote eierstokken bevatten talrijke (meer dan 19) kleine follikels waarvan de groei stopt bij 8 mm.

In de meeste gevallen verschijnen die symptomen al in de puberteit (genetisch bepaalde PCOS), maar ze kunnen ook later voorkomen, als gevolg van gewichtstoename (secundaire PCOS volgend op gewichtstoename). Die klinische verschijnselen verschillen van vrouw tot vrouw.

Wat zijn de oorzaken?

De oorzaak van PCOS is een verstoord hormonaal evenwicht. Twee hormonen, het FSH en het LH (die afgescheiden worden door een klier onderaan de hersenen), regelen de ovariële cyclus: in de loop van de cyclus wijzigt hun gehalte, wat de eisprong uitlokt.

Bij PCOS is er vaak een verhoging van het LH, waardoor de productie van androgenen in de ovariële theca toeneemt en de follikelgroei gewijzigd wordt. Het gevolg daarvan is een verstoorde menstruatiecyclus. Bovendien stijgt de hoeveelheid testosteron in het bloed, wat aanleiding geeft tot meer haargroei en acne. Tot slot heeft ook de insulinespiegel de neiging om te stijgen – insuline is een hormoon dat het suikergehalte in het bloed regelt. Maar door overmatige insulineproductie maakt het lichaam extra mannelijke hormonen aan.

Welke behandeling?

Tot op heden bestaat er geen behandeling die PCOS geneest. Artsen kunnen echter wel de symptomen aanpakken. Een gezonde levensstijl, een evenwichtige voeding, naast dagelijks bewegen vormen een belangrijk onderdeel van de behandeling van PCOS. Een gezonde levensstijl helpt trouwens ook om een evenwichtig insulinegehalte te behouden, om uw hart fit te houden en om het risico op diabetes te verkleinen.

Behandelingen met geneesmiddelen regelen dan weer de menstruatiecyclus, verminderen de beharing en de acne. Zo worden vaak behandelingen met de anticonceptiepil en producten tegen puistjes voorgeschreven. Voor de overtollige beharing zijn diverse oplossingen mogelijk, zoals antiandrogenen, het bleken van de haren, laserbehandeling of een niet-hormonale crème die de haargroei vertraagt.

Wat met de vruchtbaarheid?

Wegens de anovulatie of dysovulatie kan PCOS hypofertiliteit veroorzaken. Het is dus niet zo dat dit syndroom noodzakelijkerwijs tot onvruchtbaarheid leidt. Sommige vrouwen kunnen op normale wijze zwanger worden, anderen hebben slechts twee of drie keer per jaar een eisprong, terwijl nog anderen helemaal niet ovuleren. Om de ovulatie op te wekken, bestaan er verschillende technieken:

• stimulatie door clomifeencitraat, onder de vorm van één tablet per dag gedurende vijf dagen;
• ovariële drilling: met deze chirurgische ingreep, die niet zo vaak wordt toegepast, probeert men het herstel van een spontane eisprong te krijgen;
• een medisch begeleide voortplanting (MBV).