Zwangerschapsontkenning heeft niets met verbergen of liegen te maken, het is een fenomeen waarbij een vrouw zwanger is zonder het te beseffen. De mechanismen van zwangerschapsontkenning blijven een raadsel voor de medische wereld.

Zwanger zijn zonder het te weten

Zwangerschapsontkenning is een fenomeen waarbij een vrouw zwanger is, maar dat niet beseft. Maar hoe kan iemand zwanger zijn en het niet weten? “De mechanismen van zwangerschapsontkenning zijn mysterieus”, vertelt perinataal psycholoog Marie Kirsch. “Om een nog onbekende reden slaagt het lichaam erin om de zwangerschap te verdoezelen. Het fenomeen is dus niet te verwarren met het scenario waarbij een vrouw haar zwangerschap met opzet voor haar omgeving verbergt: bij zwangerschapsontkenning is de toekomstige moeder er zich gewoon niet van bewust dat ze zwanger is.”

Geen symptomen

Als een vrouw zwanger is en dat niet doorheeft, komt dat omdat haar lichaam niet de gebruikelijke zwangerschapssymptomen vertoont: haar buik wordt niet dikker, ze heeft geen last van misselijkheid, ze voelt haar baby niet bewegen, enz.

“We weten niet welk mechanisme aan de basis van dit verschijnsel ligt, maar het psychologische heeft een rechtstreekse invloed op het lichamelijke: de baby gaat bijvoorbeeld anders liggen in de buik, zodat die niet dikker kan worden!”

Soms zijn er bepaalde tekenen aanwezig, zoals een lichte gewichtstoename, maar die signalen worden door de vrouw anders uitgelegd. Ze wijt het bijvoorbeeld aan overdadig eten.

Verschillende vormen van zwangerschapsontkenning

  • Vóór de derde maand spreken we nog niet van zwangerschapsontkenning.
  • We spreken van gedeeltelijke zwangerschapsontkenning als de vrouw vóór het einde van haar zwangerschap beseft dat ze zwanger is (vaak heel laat).
  • Bij een volledige zwangerschapsontkenning – iets wat veel minder voorkomt – wordt de vrouw zich pas bewust van de zwangerschap op het moment dat ze bevalt.

Zwangerschapsontkenning: een heuse shock

Het nieuws van de zwangerschap is voor de moeder altijd een shock, zeker als ze pas op het moment dat ze bevalt ontdekt dat ze zwanger is. “We zien bij die vrouwen heel vaak schuldgevoelens en een gevoel van schaamte. Ze vragen zich af hoe het mogelijk is dat ze niets van de zwangerschap gemerkt hebben. Vaak verwijten ze zichzelf dat ze al die tijd geen aandacht hebben besteed aan hun gezondheid en die van hun baby”, aldus nog Marie Kirsch. Na het nieuws van de zwangerschap verandert het lichaam van de vrouwen soms bruusk: hun buik puilt plots uit en hun borsten voelen gespannen aan! “Het is belangrijk dat de artsen de toekomstige moeder de nodige omkadering geven, door haar informatie te verschaffen, haar te steunen en schuldgevoelens weg te nemen.”

Zwangerschapsontkenning komt op elke leeftijd voor, bij vrouwen uit elk sociaaleconomisch milieu en van elk niveau van opleiding. Sommige vrouwen maken verschillende keren op rij een zwangerschapsontkenning door, andere hebben vóór hun zwangerschapsontkenning al een of meerdere keren een ‘gewone’ zwangerschap gehad. Er bestaat dus niet echt een ‘risicoprofiel’.

Marie Kirsch, perinataal psycholoog in het universitaire ziekenhuis Saint-Luc.

Zwangerschapsontkenning: is het gevaarlijk?

De studies tonen geen specifieke gezondheidsproblemen aan bij kinderen die in de context van een zwangerschapsontkenning worden geboren. Ook het aantal complicaties tijdens de bevalling ligt niet hoger, toch zolang de vrouw medisch omringd is. Bij een volledige zwangerschapsontkenning liggen de zaken anders. Als de ongerustheid en de pijn (van de weeën) niet voldoende zijn om de vrouw ertoe te bewegen naar het ziekenhuis te gaan, is ze soms verplicht om alleen te bevallen, thuis en zonder medische hulp. Dat kan ernstige gevolgen voor het pasgeboren kind hebben.

Mogelijke gevolgen voor de moeder-kindrelatie

Psychologisch kan een zwangerschapsontkenning wel ingewikkeld zijn: het kan een poos duren voor de moeder een band weet op te bouwen met haar kind en zich betrokken voelt bij het nieuwe leven. Heel soms zijn we ook getuige van meer tragische scenario’s, zoals moeders die hun kind niet aanvaarden en het afstaan voor adoptie.

Omgekeerd halen sommige moeders op de een of andere manier de verloren tijd in en voelen ze zich meteen na de bevalling met hun kind verbonden. “Het is hoe dan ook altijd belangrijk om de moeder na de bevalling een tijdje te volgen en haar psychologische hulp aan te bieden, zodat ze die vaak traumatiserende gebeurtenis te boven kan komen.”

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Marie Kirsch, perinataal psycholoog in het universitaire ziekenhuis Saint-Luc.
Publicatiedatum: 19-10-2017